Günlük Yayınlar Yazılar

Kuru Fasulyenin Kabuğu Çıkmaması İçin Ne Yapmalıyız? Antropolojik Bir Sofra Hikâyesi Bir antropolog olarak dünyanın dört bir yanındaki sofralara oturmak, sadece yemekleri değil, o yemeklerin temsil ettiği anlamları da anlamak demektir. Kuru fasulye gibi sıradan görünen bir yemek bile, kültürlerin hafızasında köklü semboller taşır. Kuru fasulyenin kabuğunun çıkmaması meselesi ise yalnızca mutfak bilgisiyle değil, toplumsal ritüeller, aidiyet duygusu ve kimlik inşası ile de ilgilidir. Çünkü yemek, insanın kim olduğunu, nereden geldiğini ve dünyayı nasıl algıladığını anlatan sessiz bir dildir. Bir Tanelik Kültürü: Kuru Fasulye ve Toplumsal Bağlar Kuru fasulye, Anadolu’dan Latin Amerika’ya kadar birçok kültürde benzer anlamlar taşır: bereket, paylaşım…

İstavrit Hamsinin Büyüğü mü? Bilimin Gözünden Bir Balık Hikayesi Deniz kenarında bir sabah yürüyüşü yaparken balıkçıların arasında dolaştıysanız, mutlaka duymuşsunuzdur: “İstavrit hamsinin büyüğü.” Bu cümle, halk arasında öylesine yaygındır ki, birçok kişi istavritin hamsinin gelişmiş bir hali olduğunu düşünür. Ama bilim, her zamanki gibi, hikâyeyi biraz daha farklı anlatıyor. Bugün bu konuyu bilimsel ama herkesin anlayacağı bir dille ele alalım: Gerçekten istavrit hamsinin büyüğü mü? Balık Bilimi (İhtiyoloji) Ne Diyor? Balık bilimi, yani ihtiyoloji, her balığın kendine ait bir tür, aile ve soy (genus) sınıflamasına sahip olduğunu söyler. Hamsi ve istavrit de her ne kadar görünüşte birbirine benzese de, aslında…

Çalkağı Ne Demek? Bir Hikâyenin İçinde Saklı Anlamı Keşfetmek Hayatta bazı kelimeler vardır ki, onları sözlükteki karşılığıyla anlamak mümkün değildir. Onları anlamanın yolu, yaşamak ya da en azından birinin hikâyesinden geçerek hissetmektir. “Çalkağı” da işte onlardan biri… Kimi zaman bir övgü gibi, kimi zaman bir küçümseme gibi kullanılır. Ama her halükârda, insana dair bir hâli anlatır. Bugün sana bu kelimenin anlamını bir hikâye üzerinden anlatmak istiyorum. Belki bu hikâye bittiğinde “çalkağı” sözcüğünü sadece anlamakla kalmayacak, onu hissedeceksin de. Şehir Işıkları Altında Bir Kadın: Elif’in Dünyası Elif, şehirde kendi ayakları üzerinde duran genç bir kadındı. Girdiği her ortamda dikkat çekerdi: gülüşüyle,…

Hırıltılı Solunum Neyin Habercisi? – Öğrenmenin Nefesi Üzerine Pedagojik Bir Analiz Bir eğitimci için nefes, yalnızca biyolojik bir eylem değildir; aynı zamanda öğrenmenin, değişimin ve farkındalığın ritmidir. “Hırıltılı solunum” dediğimizde aklımıza çoğu kez bir rahatsızlık gelir; ancak bir öğretmen olarak ben, her nefesin bir anlam taşıdığına inanırım. Nefesin zorlandığı her an, bir öğrenme sürecinin metaforudur. Tıpkı öğrencinin anlamadığı bir konuyu içselleştirirken yaşadığı zihinsel hırıltı gibi… Bu yazıda, “Hırıltılı solunum neyin habercisi?” sorusunu yalnızca fizyolojik değil, pedagojik, psikolojik ve toplumsal bağlamda ele alacağız. Çünkü öğrenme, tıpkı nefes almak gibi, dirençlerle doludur. — Öğrenmenin Biyolojisi: Nefes ve Bilinç Arasındaki Bağ Pedagoji tarihinde,…

Hırrı Ne Demek? – Ekonominin Görünmeyen Duygusu Üzerine Bir Analiz Bir ekonomist için her kavram, bir davranışın, bir kararın ve bir sistemin ifadesidir. Kaynakların sınırlılığı içinde, bireylerin her tercihi bir maliyet doğurur; ancak bazı kelimeler, bu hesapların ötesinde bir ruh halini yansıtır. “Hırrı” kelimesi de tam olarak bu noktada, iktisadın soğuk rakamlarının ardındaki insan unsuruna ışık tutar. Türkçede “hırrı” genellikle bir sinir, öfke ya da anlık tepkisellik hâlini anlatır. Ancak bu kavramı ekonomi perspektifinden incelediğimizde, yalnızca duygusal bir tepki değil, aynı zamanda piyasa davranışlarının psikolojik temelini görürüz. Ekonomik İnsan ve Hırrı’nın Rasyonel Görünmeyen Yüzü Klasik iktisat teorileri, insanı rasyonel bir…

Helenistik Düşünce Ne Demek? Eğitimin Felsefi Köklerine Yolculuk Bir eğitimcinin en büyük keşfi, öğrenmenin sadece bilgi aktarmak değil, insanın kendini dönüştürme süreci olduğunu fark etmesidir. Öğrenmek, bir aklın başka bir akla dokunması, bir kavramın bir yaşam biçimine dönüşmesidir. Helenistik düşünce, bu dönüşümün en derin tarihsel köklerinden biridir. Antik dünyanın bilgi anlayışını, insanın kendini tanıma ve dünyayı anlamlandırma çabasını şekillendiren bu düşünce geleneği, bugün bile sınıfın içinde, öğretmenin sesinde, öğrencinin merakında yankılanır. Peki, Helenistik düşünce ne demek? Bu yazıda, bu soruyu felsefi, pedagojik ve toplumsal boyutlarıyla ele alacağız. Helenistik Düşüncenin Temelleri: İnsan ve Bilgi Arasındaki Diyalog Helenistik dönem, M.Ö. 4. yüzyıldan…

Bir Yolculuk Olarak Staj: Güverte Stajı Ne Kadar Sürer? Bir filozofun gözünden bakıldığında, zaman yalnızca ölçülen bir şey değil, yaşanan bir süreçtir. Güverte stajı da böyle bir süreçtir; takvimle sınırlandırılmış bir görev değil, insanın denizle, emekle ve kendisiyle kurduğu bir ilişkinin sahnesidir. “Güverte stajı ne kadar sürer?” sorusu, yüzeyde basit bir bilgi isteği gibi görünür; ancak derinlemesine düşünüldüğünde, emek, öğrenme ve varoluş arasındaki bağı anlamamızı sağlayan felsefi bir kapıdır. Ontolojik Boyut: Varlığın Öğrenme Yolculuğu Ontolojik olarak staj, “olma” hâlinin bir biçimidir. Henüz tam anlamıyla denizci olmayan, ama denizci olma yolunda ilerleyen bir öğrencinin varoluşsal aralığıdır. Güverte stajı genellikle 12 ay,…

Güvensizlik Ne Oluyor? Edebiyatın Derin Katmanlarında Bir Yalnızlık Hikâyesi Bir Edebiyatçının Girişi: Kelimelerin Gücü Üzerine Edebiyat, kelimelerin yalnızca anlamını değil, yankısını da taşır. Her sözcük, bir duygunun, bir deneyimin, bir iç çatışmanın izidir. Güvensizlik kelimesi de böyledir; kısa ama derin, sessiz ama sarsıcı. Bir edebiyatçı için güvensizlik, yalnızca bir ruh hâli değil, anlatının kalbinde atan bir sessizliktir. Çünkü güvenin olmadığı yerde, karakterler susar, hikâyeler eksilir, dil bile kendi kendine yabancılaşır. Edebiyatın büyüsü, insanın en kırılgan yanlarını görünür kılabilmesindedir. Güvensizlik de o görünmeyen yaralardan biridir; bir romanın satır aralarında, bir şiirin sessizliğinde, bir karakterin iç monoloğunda gizlidir. Edebiyatta Güvensizlik Teması: Kırılmış…

Dağ Keçisi Keçi mi? Toplumun Dağlarında Dolaşan Kimlikler Üzerine Sosyolojik Bir Analiz Bir sosyolog için doğadaki her metafor, toplumun görünmez yapılarının bir yansımasıdır. “Dağ keçisi keçi mi?” sorusu kulağa biyolojik bir merak gibi gelse de, aslında sosyolojik açıdan çok daha derin bir anlam taşır. Çünkü toplum da tıpkı doğa gibi, benzer görünen ama farklı işlevlere sahip kimliklerle doludur. Dağ keçisi, sıradan bir keçiden daha çevik, daha yalnız, daha dirençlidir. O yükseklerde yaşar; sınırları zorlar, düşmemek için tırmanır. Bu bakışla, dağ keçisi aslında insanın toplumsal konumuna dair bir alegoridir: kimilerimiz düz arazide sürüyle yaşar, kimilerimizse yalnızca dağ başında nefes alabilir. Toplumun…

Kaplan Zeki mi? Farklı Bakış Açılarıyla Doğanın En Gizemli Avcısını Anlamak Hayatta bazı sorular vardır ki, cevapları yalnızca “evet” ya da “hayır” değildir. Onlar, bizi düşünmeye, tartışmaya ve farklı açılardan bakmaya davet eder. Bugün sizlerle tam da böyle bir sorunun peşine düşüyoruz: Kaplan gerçekten zeki mi? Bu sorunun cevabı, bakış açınıza göre tamamen değişebilir. Gelin, hem verilerle konuşan objektif bir gözle hem de duygularla dokunan toplumsal bir perspektifle bu soruyu birlikte inceleyelim. Veri Odaklı Yaklaşım: Kaplanın Zekâsı Sayılarla Ölçülür mü? Kaplanlara dışarıdan baktığımızda, onları güçlü pençeleri, çevik bedenleri ve etkileyici görünümleriyle hatırlarız. Ancak hayvan davranışları üzerine yapılan bilimsel araştırmalar, zekânın…