Göksun’un Nüfusu Ne Kadar? — Geçmişten Günümüze Bir Tarihçinin Bakışı
Tarihçi gözüyle bakınca, bir yerin nüfus rakamı yalnızca “kaç kişi yaşıyor” sorusunun cevabı değildir; orada yaşayan insanların hikâyeleri, göçler, sancılı dönemler ve toplumsal dönüşümler içinde okunacak bir belgedir. Göksun’un nüfusuna dair konuya samimiyetle yaklaştığım bu yazıda, geçmişten bugüne süregelen kırılma noktalarını, demografik değişimleri ve toplumsal dönüşümleri izleyerek, Göksun’un “kimliği” ile nüfusun nasıl etkileşime girdiğini tartışacağım.
Göksun’un Nüfusu: Güncel Veriler
Göksun, Kahramanmaraş iline bağlı bir ilçe olup, 2022 yılı itibarıyla nüfusu 50.676 kişi olarak kayıtlara geçmiştir. [1]
Daha güncel bir kaynak 2024 yılı için Göksun nüfusunu 49.576 olarak verir; bu, 25.231 erkek ve 24.345 kadın nüfusuyla dengeli bir toplumsal yapı işaret eder. [2]
Bu veriler gösteriyor ki Göksun, son yıllarda nüfus bakımından bir miktar azalma eğiliminde.
Geçmişe bakarsak, 2019 yılında Göksun’un nüfusu 52.255 idi. [3] Dolayısıyla son beş yıllık süreçte nüfusta yaklaşık 2-3 bin kişilik bir azalma yaşanmış görünüyor.
Tarihsel Süreçler: Nüfus Artışı, Göç ve Kırılma Noktaları
Göksun’un nüfusundaki değişimler, yalnızca demografik eğilimlerle açıklanamaz; bunlar tarihsel olaylarla, ekonomik imkânlarla ve toplumsal baskılarla sıkı biçimde bağlantılıdır.
Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemleri Göçleri
Tarihi kaynaklara baktığımızda Göksun (antik adıyla Cucusus / Kokson), Anadolu’nun doğu-batı yollardan bir geçiş noktasında yer almıştır. Bu coğrafi konum, hem ticaret hem de göç akımları için önemli bir rol üstlenmiştir. [4] Bu konum, nüfus hareketliliğini tetiklemiş, hem yerli halkların hem de komşu bölgelerden gelen nüfusun karışmasına yol açmıştır.
Cumhuriyet dönemiyle birlikte özellikle 1950’lerden sonra Türkiye’de kentleşme ve sanayileşme süreçleri, kırsaldan kentlere göçü teşvik etti. Göksun gibi ilçeler de bu göç dalgalarından etkilendi; genç nüfus kent merkezlerine ve büyük illere yöneldi. Bu, Göksun’un nüfusunun sabit kalmasını, hatta azalmasını açıklayan önemli bir etken oldu.
Ekonomik Dönüşümler ve Tarımsal Yapı
Göksun’un ekonomisi büyük oranda tarıma, hayvancılığa ve doğal ürünlere dayanır. Zamanla tarımın veriminde düşüş, arazi parçalanması ve kırsal kalkınma politikalarının yetersizliği, köylerden merkez ilçeye ya da büyük şehirlere göçü tetikledi. Ayrıca genç nüfusun eğitim ve iş imkânı arayışı, büyükşehirlerle arasındaki çekim kuvvetini artırdı.
Deprem, Afet ve Stres Dönemleri
Türkiye’nin deprem coğrafyasında yer alması, bölgesel afetlerin nüfus hareketliliği üzerinde etkili olmasına neden olmuştur. Göksun çevresinde doğrudan büyük depremler yaşanmasa da bölgesel sarsıntılar ve altyapı sorunları, bazı nüfus kayıplarına yol açmış olabilir.
Bu kırılma noktaları – ekonomik zorluklar, göç eğilimleri, imkânların merkezden uzaklığı – Göksun’un nüfusunu sabit bir büyüme trendine sokmamış; aksine dalgalı bir grafiğe dönüştürmüştür.
Toplumsal Dönüşümler: Kimlik, Nüfus ve Mekân İlişkisi
Nüfus rakamları yalnızca sayılardan ibaret değildir; kimliklere, aidiyete ve mekan algısına doğrudan etki eder.
Yaşlanma ve Genç Nüfusun Azalması
Göksun’daki nüfus azaltımının önemli göstergelerinden biri, genç nüfusun azalmasıdır. Gençlerin kentlere göç etmesi, doğurganlık oranlarını düşürürken, kalan nüfusun yaş ortalamasını yükseltir. Bu, toplumsal dinamikleri ve hizmet taleplerini değiştirir: sağlık, bakım ve sosyal destek sistemlerine doğru yönelim artar.
Mahalleleşme ve Kırsal Parçalanma
Köylerin mahalleye dönüşmesiyle birlikte Göksun’da mekânsal yapı da dönüşmüştür. Kırsaldan merkeze doğru toplulaşma, sosyal ağların yeniden örülmesini zorunlu kılmıştır. İnsanlar, mahalle kimliğiyle yeniden tanımlanırken referans noktaları değişmiştir.
Aidiyet ve Bellek
Nüfus kaybı yaşayan bölgelerde kimliksel çatlaklar da belirebilir. Göksun halkı, göç eden evlatları, terk edilen köyleri ve unutulan ritüelleri üzerinden aidiyetini yeniden inşa etmek zorunda kalır. Böylece nüfus azalması, yalnızca sayısal bir dönüşüm değil, kültürel ve psikolojik bir kırılma da üretir.
Sonuç ve Düşündürürken Sorular
Göksun’un nüfusu, 2022 verileriyle 50.676 kişi olarak görünmekle beraber, 2024 kaynaklarına göre 49.576 seviyesine gerilemiştir. [1] Bu sayıların ardında tarihin, göçlerin, ekonomik dönüşümlerin ve toplumsal tercihlerin izleri bulunmaktadır.
Bugünden geriye bakarken şu sorular akla gelir:
– Nüfusunu koruyan ya da artıran bir Göksun mümkün mü?
– Göç etmeyenlerin aidiyet ve toplumsal bağları nasıl evrilecek?
– Mekânsal yapı, nüfus dinamikleriyle nasıl yeniden şekillenecek?
– Göksun’un nüfus düşüşü, kimliksel bir kayıp mıdır — yoksa yeniden tanımlanan bir kimliği mi gösterir?
Geçmişten bugüne Göksun’un nüfus çizgisi, bir coğrafyanın insanla kurduğu sürekli diyalogu temsil eder. Nüfus rakamları, yalnızca bir sayı değildir; o sayının ardında yatan yaşam, umut, kopuş ve yeni bağlar vardır. Okuyucuya çağrı: kendi memleketlerinin nüfus hikâyelerine bakın; çoğu zaman o rakamlarda şehrin, köyün, insanın ruhu saklıdır.
—
Sources:
[1]: https://en.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6ksun?utm_source=chatgpt.com “Göksun”
[2]: https://www.nufusu.com/ilce/goksunkahramanmaras-nufusu?utmsource=chatgpt.com “Göksun Nüfusu Kahramanmaraş – nufusu.com”
[3]: https://www.goksun.gov.tr/nufus?utm_source=chatgpt.com “www.goksun.gov.tr”
[4]: https://it.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6ksun?utm_source=chatgpt.com “Göksun”